پل

 

راه‌های قدیمی و تاسیسات آن

 

پل آجری آزان

این پل در روستای آزان جویبار بر روی رودخانه سیاهرود قرا ردارد. پل دارای شش چشمه (طاق) است. چشمه میانی مرتفع‌ترین طاق‌هاست، به طوری که ارتفاع بلندترین نقطه طاق از سطح آب رودخانه 6 متر است. مصالح به کار گرفته شده در پل بیشتر آجر و ملات ساروج است،‌ نمای بدنه و پایه‌ها به وسیله آجرهای بندکشی شده و سروهای تجریدی زینت شده و جهت پل شرقی - غربی است.

پل آزان با توجه به ویژگی‌های معماری و عناصر تزیینی آن، متعلق به دوره قاجاریه است.

 

پل معلق فلزی آمل

در جنوب پل دوازده چشم و در فاصله 12 متری آن پل قوسی معلق بتن مسلح در دو دهنه در سال 1315 هجری شمسی احداث شد. طول این پل 70/125 متر، عرض 8.50 متر و ارتفاع آن از سطح آب 7.50 متر است. این پل در فهرست آثار ملی به تثبت رسیده است.

 

پل استرآبادی محله

این پل در روستای استرآبادی محله و در هفت کیلومتری شمال قائم‌شهر قرار دارد و روستای «پایین رستم» را به روستای «اوجی تالار» مرتبط می‌سازد. جاده قدیم ساری – بار فروش (بابل قدیم) از روی این پل می‌گذشت. پل استرآبادی دارای سه دهانه است، از این میان چشمه‌های دو طرف کوچک‌تر و دارای طاق جناغی هستند.

بنای پل از آجر چهارگوش به ابعاد 4 × 20 × 20 سانتی‌متر و ملات ساروج به طول 23 متر و عرض – با احتساب جان پناه – 3 متر ساخته شده است. گذرگاه پل پوشیده از سنگ فرش قدیمی است.

 

پل تجن

رودخانه تجن از هراز جریب می‌آید و سمت جنوب شرقی و جنوب به سمت شمال جریان می‌یابد و در فرح آباد به دریا می‌ریزد. بر روی این رودخانه، نزدیک ساری پل‌های متعددی در دوره‌های مختلف ساخته بودند که جملگی تخریب شده است. از این میان هنوز بقایای پلی متعلق به دوره شاه عباس در کنار پل بتنی فعلی که متعلق به دورة پهلوی اول است، به چشم می‌خورد.

 

خشت پل جویبار

این پل آجری که به خشت پل نیز معروف است، به طول 58 متر و عرض 2.10 متر، در فاصله 5 کیلومتری شمال شرق شهرستان جویبار بر فراز رودخانه سیاهرود قرار دارد. جهت پل تقریباً شرقی غربی و دارای پنج چشمه (طاق) جناغی است. ارتفاع پل از بلندترین نقطه تیزی طاق تا سطح ِآب رودخانه 5 متر است.

پایه‌های پل در جهت مخالف جریان آب دارای موج شکن‌های مثلثی شکل است. در قسمت فوقانی پایه‌ها – حد فاصل بین طاق‌ها – تزیینات آجری به صورت طاق نما جلب توجه می‌نماید. گذرگاه پل سنگ فرش و مصالح اصلی را آجر و ملات ساروج تشکیل می‌دهد.

 

پل چشمه کیله، تنکابن

این پل روی رودخانه دایمی «چشمه کیله» در فاصله یک کیلومتری از دریا در مرکز شهر تنکابن قرار دارد. پل در سال 1309 توسط مهندسین آلمانی و روسی شرکت اشکودا طراحی و توسط معمار ایرانی به اجرا درآمد و ساخت آن در سال 1311 به پایان رسید.

طول پل در فاصله بین هشت دهانه و در بستر 112 متر، ارتفاع آن از سطح جاده اصلی تقریباً 1.5 متر و عرض آن نیز 7 متر است. قوس پل از نوع قوس بیضی کند است. در تمام جوانب پل شکل‌های تزیینی از سنگ  شبیه گل دیده می‌شود.

 

پل دوازده چشمه

این پل که به نام‌های «دوازده پله» و پل امام حسن عسگری (ع) نیز معروف است، در مرکز شهر آمل و بر روی رودخانه هراز ساخته شده است. برخی از مورخین بنای آن را به اوایل اسلام و حتی گروهی دیگر آن را به قبل از اسلام نسبت می‌دهند. با توجه به اهمیت شهر آمل و مرکزیت آن در ادوار تاریخی، این احتمال وجود دارد که پل فعلی بر شالوده پل‌های قدیمی تر بنا شده باشد. ولی آنچه که امروز باقی مانده به دوره صفوی تعلق دارد و در زمان ناصر‌الدین شاه قاجار نیز به دست «حسنعلی خان» وزیر فواید عامه در حدود سال 1292 هجری به طور اساسی تعمیر شده است.

این پل چنان که از نام آن نیز پیداست، دارای دوازده دهنه با طاق‌های جناغی است، طول آن 107 متر، عرض با احتساب جان پناه 8.7 متر و ارتفاع آن 7.5 متر است.

 

پل شاهپور

در محور سوادکوه شهر شیرگاه و در سمت چپ جادة اصلی پل شاهپور با دو دهنه بر روی رودخانه تالار احداث گردیده است به گونه‌ای که دهانة اصلی و بزرگ‌تر با طاقی از نوع قوس جناقی ثلاثی و دهانه کوچک‌تر آن دارای طاقی با قوس جناغی از نوع شاخ بزی است. به منظور تحمل فشار آب پایه‌های پل در دو طرف دارای موج شکن‌های مثلثی شکل است و برای سبک نمودن بیشتر پایه‌ها در بالای آن‌ها فضای توخالی محصور در بین دو طاق ایجاد نموده‌اند. این امر در استحکام بدنه پل نیز مؤثر است. طول پل 29.70 متر و عرض آن در حدود 7 متر و مصالح آن از سنگ و ملات ساروج است. این پل به دوره قاجار تعلق دارد.

 

پل شیرگاه

این پل که در مسیر جاده قدیم شاه عباسی و بر روی رودخانه «کسلیان» معروف به «روشن تلار» بنا شده، از جمله پل‌های دوره صفوی است و در حال حاضر در مرکز شهر شیرگاه قرار دارد و محل تردد عابرین و وسایل نقلیه سبک است.

در ازای این پل 57 متر و پهنای آن بدون محاسبة جان پناه‌ها 5 متر و دارای دو دهنه است. مصالح پل آجر و ساروج است و در پایه‌های آن سنگ نیز به کار رفته است.

این پل در سال 1373 توسط سازمان میراث فرهنگی مازندران مرمت شد.

 

پل خشتی قلعه گردن

این پل در جنوب خرم آباد تنکابن و در مسیر راه قدیمی قلعه گردن به دو هزار واقع و از آثار دوره صفوی است. از سه طاق آجری این پل قسمت میانی آن بزرگ‌تر و کاملاً سالم مانده است. طاق‌های دو طرف آن به مرور در گل فرو رفته است. مصالح اصلی پل آجر و کف آن سنگ فرش است. طول پل 8 متر و عرض آن 50/2 متر است.

 

پل محمد حسن خان

پل محمد حسن خان در سه کیلومتری جنوب شهر بابل، بر سر راه قدیم آمل به بابل و بر روی رودخانه بابل احداث شده است.

براساس متون تاریخی نزدیک این شهر، پل چوبی وجود داشت که مسعود غزنوی با لشکریانش به سختی از آن عبور کردند. بعدها به دستور «نصیرالدوله شاه غازی» پادشاه طبرستان پلی از خشت و آهک به جای این پل بنا شد.

در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری، «محمد حسن خان» قاجار، نیای «آقا محمدخان» با صرف دوازده هزار تومان پل آجری عظیمی بنا کرد که اکنون نیز به نام او پابرجاست.

این پل دارای هشت چشمه است و بدنه آن با طاق‌نماهای بلند کشیده و یک ردیف طاق نماهای کوچک آجری تزیین شده است.

 

پل خشتی نور

پل نور که به «خشت پل» نیز معروف است، به دستور «میرزا آقاخان نوری» ساخته شد. رابینو می‌نویسد: بر رودخانه سولده که از ارتفاعات لابیج سرچشمه می‌گیرد، پلی با سه طاق آجری دیده می‌شود.

آنچه امروز از این پل باقی مانده، قسمت میانی آن با طاق جناغی است. کف پل سنگی و مصالح اصلی آن آجر است. طول پل 26.40 متر و عرض آن با احتساب جان پناه 3.45 متر است.

 

پل ورسک

با احداث راه آهن شمال ایران که در سال 1306 شمسی شروع و در سال 1315 به اتمام رسید، تهران به گرگان وصل شد. این خط آهن با بهترین و عالی‌ترین اسلوب فنی وقت احداث و بر سر راه آن تونل‌ها و پل‌های متعدد ایجاد شد. مهم‌ترین این پل‌ها، «پل ورسک» است.

این پل در منطقه عباس‌آباد سوادکوه و روی دره ورسک، به ارتفاع 110 متر از کف دره بنا شده و دارای یک دهانه قوسی به طول 66 متر است. طول کلی پل 73.20 متر است.

پل ورسک که یکی از مهم‌ترین آثار فنی مهندسی راه‌آهن شمال ایران است، توسط مهندسین آلمانی ساخته شده و به لحاظ ویژگی‌های آن، در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

 

پل شاه عباسی

پل آجری نیمه ویران فرح آباد، به صورت شرقی – غربی، با ملات ساروج و آجر بر روی رودخانه تجن احداث شده بود. این پل دارای هفت چشمه بود که امروزه به جز چند چشمه طاق، قسمت اعظم آن آسیب فراوان دیده است.

 

 تاریخ ثبت : 1396/06/14
  آخرین به روزرسانی : 1396/06/19
 
 5062
سایتـــ های مرتبطـ

آمار بازدیدکنندگان

  • کاربران آنلاین : 17
  • بیشترین بازدید همزمان : 303
  • بازدید امروز : 7,549
  • بازدید دیروز :
  • کل بازدید : 19,831,475
  • آخرین به روزرسانی : 1403/10/03 19:11:33
  • شناسه IP شما : 18.218.123.194

راه‌های تماس با ما

  • آدرس : ساری کیلومتر 3 جاده ساری - قائمشهر
  • کدپستی : 4815898643
  • تلفن : 4-01133347801
  • فاکس : 01133347800
  • پست الکترونیکی : info[at]mzrw.ir
  • پیامک : 030007650007574
  • تلفن گویا : 1821