آغاز برنامه‌ریزی‌های کارگروه مقابله با خشکسالی مازندران برای سال آبی جاری

به گزارش روابط عمومی شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران، نخستین نشست کارگروه مقابله با خشکسالی در سال آبی 1402-1401 با حضور تعدادی از معاونان شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران، سازمان جهاد کشاورزی استان، سازمان هواشناسی، مرکز تحقیقات برنج آمل و شرکت آب ‌و فاضلاب مازندران به میزبانی شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران برگزار شد و راهکارهای ضروری برای مقابله با چالش‌های احتمالی ناشی از خشکسالی و پیشگیری از زیان‌ به بخش کشاورزی استان مورد بررسی قرار گرفت.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران در این نشست با تأکید بر این‌که بخش کشاورزی مازندران امسال شرایط خاصی را پیش رو دارد، اظهار کرد: وضعیت بارندگی، ذخایر سدها، آورد رودخانه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی وضعیت مناسبی را نشان نمی‌دهد و در سومین سال خشکسالی قرار داریم. به همین دلیل تصمیم بر این شد که کارگروه مقابله با خشکسالی امسال زودتر از سال‌های گذشته آغاز به کار کند.

مرتضی نبی‌زاده افزود: پیش‌بینی‌های مربوط به موضوع خشکسالی در قالب نامه‌ای از سوی مدیرعامل شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران به استاندار محترم اطلاع‌رسانی شد تا عزمی جدی برای مقابله با تهدیدات این موضوع ایجاد شود.

ممنوعیت کشت برنج در پایین‌دست سد میجران

وی با بیان این‌که در صورت استمرار شرایط موجود اقلیمی امکان در نظر گرفتن ممنوعیت کشت در برخی مناطق استان وجود دارد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر دو نگرانی جدی وجود دارد که یکی تأمین آب آشامیدنی از سد شهید رجایی است و نیاز داریم که آبفا برای رعایت مصرف آب توسط مشترکان اقدامات لازم را انجام دهد. موضوع دیگر نیز پرهیز از کشت برنج در پایین‌دست سد میجران است که باید از اکنون جدی گرفته شود و اطلاع‌رسانی لازم در این زمینه صورت بگیرد.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران تصریح کرد: علاوه بر کشت پاییزه که مورد تاکید قرار دارد، باید کشت بهاره نیز مورد توجه قرار گیرد. ضمن این‌که بحث کشت زودهنگام و همچنین موضوع استفاده از پساب‌های تصفیه شده در بخش کشاورزی باید جدی گرفته شود که نیاز داریم مراکز علمی و پژوهشی در این زمینه ورود کنند تا پس از رسیدن به نتایج لازم این دو مبحث نیز در استان اجرایی شود.

کاهش بارندگی پاییزی در همه شهرستان‌های مازندران

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی مازندران در این نشست با بیان این‌که آمارهای ثبت شده از میزان بارندگی در مازندران طی فصل پاییز 1401 نسبت به پاییز 1400 و دوره مشابه درازمدت کاهش یافته است، گفت: در نخستین فصل سال آبی جاری برای مازندران 137 میلیمتر بارندگی در مازندران رقم خورد که کاهش چشمگیر بارندگی استان طی این مدت نسبت به مدت مشابه سال قبل و دوره درازمدت را نشان می‌دهد. این عدد در سال گذشته 205 میلیمتر و برای دوره بلندمدت 220 میلیمتر بود.

احمد اسدی اظهار کرد: طی این دوره سه ماهه تقریبا تمام استان‌های کشور بارندگی کمتر از نرمال داشتند. در کشور حدود 40 درصد نسبت به آمار نرمال کاهش بارش داشتیم. در مازندران هم شرایط تقریبا مشابه است. به طوری که میزان بارندگی‌های پاییزی امسال نسبت به پارسال 33 درصد و نسبت به دوره درازمدت 38 درصد کاهش یافت.

وی افزود: آمار میانگین بارندگی شهرستان‌های مازندران نیز نشان می‌دهد که در همه شهرستان‌ها کاهش بارش داشتیم. بیشترین کاهش هم مربوط به شرق مازندران است که بیش از 50 درصد میزان بارش‌های پاییزی در این نقطه از استان کم شده است. بیشترین کاهش بارندگی شرق مازندران هم مربوط به میاندورود است که بارندگی پاییزی در این شهرستان 70 درصد نسبت به پاییز 1400 کاهش یافت. این آمارها بیانگر وضعیت نامناسب بارندگی در این منطقه است.

معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی مازندران درباره برآوردهای مربوط به بارندگی‌های مازندران در فصل زمستان نیز گفت: طبق پیش‌بینی‌های انجام شده میانگین بارش فصل زمستان در محدوده نرمال خواهد بود و از نظر دمایی هم گرایش به بیش از نرمال پیش‌بینی می‌شود. میانگین بارش ایستگاه‌های مازندران در زمستان بر اساس پیش‌بینی‌ها برای دی حدود 57 میلیمتر، بهمن 70 میلیمتر و اسفند 60 میلیمتر پیش‌بینی می‌شود.

پیش‌بینی افت آمار منابع آبی مازندران در سال زراعی جاری

مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز در این جلسه با ارائه برخی آمارهای مربوط به منابع آبی استان در ماه‌های اخیر، وضعیت احتمالی خشکسالی در استان طی سال آبی جاری را تشریح کرد.

جواد طوسی اظهار کرد: از مهر تا پایان آذر امسال میزان بارندگی‌ها نسبت به درازمدت 31 درصد و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 30 درصد کاهش بارندگی را داریم. آبدهی رودخانه‌ها هم حدود 52 درصد نسبت به دوره درازمدت و 47 درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کمتر شده است.

وی با اشاره به متفاوت بودن وضعیت منابع آبی و تقاضای آب کشاورزی در سه منطقه غربی، مرکزی و شرقی مازندران افزود: در غرب استان منابع آبی‌مان بیشتر از تقاضاست. در مناطق مرکزی یعنی شهرستان‌های آمل، محمودآباد، فریدونکنار و نور تقریبا تقاضا با منابع برابر است. اما وضعیت حوزه شرق متاسفانه منابع کمتر از تقاضاست. به طوری که در حوضه تجن و کردخیل 72 درصد نسبت به پارسال و 83 درصد نسبت به دوره درازمدت کاهش آبدهی رودخانه‌ها ثبت شده است.

مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برق آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران درباره وضعیت ذخایر سدهای استان نیز خاطرنشان کرد:  در حال حاضر از 442 میلیون متر مکعب ظرفیت مخازن سدهای استان 123 میلیون متر مکعب پر است. در حالی که در مدت مشابه پارسال 213 میلیون متر مکعب آب در مخزن سدها وجود داشت. یعنی امسال 42 درصد کاهش ذخیره آب را شاهد هستیم. به ویژه در سد شهید رجایی نگران تأمین آب آشامیدنی هستیم.

طوسی با بیان این‌که طی پاییز امسال در مجموع 18 میلیون متر مکعب برای مصرف آشامیدنی و 21 میلیون متر مکعب برای مصرف زیست‌محیطی از سدهای مازندران رهاسازی شد، گفت: وضعیت آبگیری آب‌بندان‌های مازندران نیز در پاییز امسال حدود 10 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافت. پارسال در پایان آذر 53 درصد از حجم مخازن آب‌بندان‌ها آبگیری شده بود که امسال به حدود 43 درصد کاهش یافته است.

وی تصریح کرد: حجم کل آب مخازن سدهای استان در پایان شهریور 1400 حدود 141 میلیون متر مکعب بود که در پایان شهریور امسال با کاهش 43 میلیون متر مکعبی به 98 میلیون متر مکعب رسید. همچنین حجم کل ورودی به مخازن سدها در پاییز 1400 حدود 160 میلیون متر مکعب بود که در پاییز 1401 به 65 میلیون متر مکعب رسید و 60 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

به گفته طوسی حجم کل ورودی به مخازن سدهای استان در 6 ماه دوم سال 1400 حدود 220 میلیون متر مکعب بود که پیش‌بینی می‌شود در پایان امسال با78 میلیون متر مکعب کاهش به 142 میلیون متر مکعب برسد و در صورت تداوم شرایط جوی موجود پیش‌بینی می‌شود در پایان اسفند امسال 55 درصد کمبود ذخایر آبی در مخازن سدها رقم بخورد.

مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران به کاهش آورد رودخانه‌های استان نیز اشاره کرد و گفت: حجم کل آورد رودخانه‌ها در طول فصل زراعی سال آبی 1400-1399 حدود 1020 میلیون متر مکعب بود که در طول فصل زراعی 1400-1401 با کاهش 50 میلیون متر مکعبی به 970 میلیون متر مکعب رسید. با این روند پیش‌بینی می‌شود طی سال آبی جاری نیز بیش از 100 میلیون متر مکعب در رودخانه‌ها کاهش داشته باشیم.

احتمال تنش آبی در دشت‌های تجن و هراز

طوسی اظهار کرد: اگر این شرایط ادامه داشته باشد متاسفانه نمی‌توانیم آب زمین‌های کشاورزی شبکه تجن را در سال زراعی پیش رو تامین کنیم و قطعا شهرستان‌های ساری و میاندورود و بخشی از شهرستان جویبار با تنش آبی مواجه خواهند شد. در حوضه شبکه هراز هم نگرانی‌هایی داریم. با توجه به این‌که آورده‌های رودخانه‌های ما کم شد در قسمت شمالی دشت هراز احتمال تنش آبی ملموس است.

مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران ضمن برشمردن برخی راهکارهای کوتاه‌مدت برای پیشگیری از چالش‌ها و تنش‌های خشکسالی در سال زراعی پیش رو، خواستار توجه ویژه کشاورزان و جهاد کشاورزی استان به در نظر گرفتن برخی نکات مهم در کاهش مصرف آب کشاورزی شد و گفت: شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران مانند سال‌های گذشته در حال انجام اقداماتی برای مدیریت و کاهش مصرف آب است. اما انتظار داریم که به مسائلی مانند جلوگیری از توزیع بذر ارقام پرمصرف، توجه به کشت ارقام محلی، کشت نشدن شالی پس از گندم و جو، رعایت زمان‌بندی کشت و سایر موارد اثرگذار در کاهش مصرف آب توجه ویژه‌ای شود.

تلاش برای افزایش سطح خشکه‌کاری در مازندران

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم در این نشست به تشریح برخی اقدامات انجام شده توسط این سازمان برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی پرداخت.

احسان عباس‌پور اظهار کرد: در سه حوزه زراعت، باغداری و دامپروری برای پیش‌آمدها و رخدادهایی که در حوزه‌های اقلیمی استان رخ داد گام‌هایی برداشته شد که برخی از این اقدامات وارد فاز اجرایی شده است. برای کشت پاییزه نیز اقدامات مناسبی با استفاده از توان اجرایی دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستاها در سراسر استان تدوین شده و به مرحله اجرا رسیده است.

وی افزود: توسعه کشت خشکه‌کاری را برای مازندران مد نظر داریم که امسال کاملا مورد حمایت سازمان قرار دارد. پارسال 54 هکتار خشکه‌کاری داشتیم و برنامه این است که امسال خشکه‌‌کاری به بیش از دو هزار هکتار برسانیم. همچنین توسعه کشت ارقام محلی به ویژه در مناطقی که با تنش آبی مواجه هستند مورد تاکید است.

این مسئول با بیان این‌که فرهنگسازی بین بهره‌برداران برای رعایت موارد در نظر گرفته شده بابت سازگاری با کم‌آبی و خشکسالی به عزم همه دستگاه‌های مرتبط و رسانه‌ها نیاز دارد، خاطرنشان کرد: تلاش بر این است که امسال با انجام برنامه‌های مختلف بتوانیم حدود 6 درصد در سرانه مصرف آب کشاورزی استان صرفه‌جویی داشته باشیم.

در این نشست مسئولان و کارشناسانی از شرکت آب‌منطقه‌ای مازندران، سازمان جهاد کشاورزی استان، شرکت آب و فاضلاب مازندران، مرکز تحقیقات برنج آمل و شرکت توزیع و بهره‌برداری آب استان نیز دیدگاه‌ها و راهبردهای مد نظر این سازمان‌ها و همچنین اقدامات انجام شده طی سال‌های اخیر را تشریح کردند و بر ضرورت افزایش برگزاری نشست‌های هماهنگی بین دستگاه‌ها نیز تاکید شد.